In Nederland gestolen suv’s verscheept naar Ghana: ‘Kán niet één criminele organisatie zijn, het moet een veel groter web zijn’

Door Wouter Laumans en Paul Vugts

Via volgsystemen zijn moderne gestolen auto’s wereldwijd terug te vinden. Veel in Nederland gestolen suv’s worden verscheept naar West-Afrika, Ghana vooral. Andere gestolen auto’s gaan naar Duitsland en Polen, waar ze in een mum van tijd worden gestript.

De digitale plattegronden waarop de bewegingen van in Nederland gestolen auto’s zijn ingetekend, geven een even helder als onthutsend beeld. Ghana is dé bestemming waarheen kennelijk uitstekend georganiseerde criminele organisaties hun buit verschepen. In of via hoofdstad Accra krijgen de auto’s dan eenvoudig een nieuw leven. Ghana heeft wel een soort Rijksdienst voor het Wegverkeer, maar die heeft totaal geen oog voor autodiefstal en de lokale politie sluit er ook de ogen voor. Is het corruptie of ‘gewoon’ desinteresse? Het kan niet anders dan dat een web van criminele groeperingen handig gebruikmaakt van de laksheid van de Ghanese overheid om de handel in gestolen voertuigen te beteugelen, waardoor de straten van Ghana zijn vergeven van de gestolen westerse auto’s. De autoverzekeraars, vertegenwoordigd door het Verzekeringsbureau Voertuigcriminaliteit (VbV), kunnen er met hun pet niet bij. Ook autobezitters en autoriteiten in Canada en de Verenigde Staten zien met lede ogen aan hoe enorme wagenparken naar Ghana verdwijnen. In Canada behoort autodiefstal tot de top 4 van misdrijven en Ghana is een van de voornaamste afzetlanden van de gestolen waar.

Bakens

Het Amerikaanse Federal Bureau of Investigation (FBI) probeert de Ghanese overheid te helpen gestolen auto’s te traceren, maar het wemelt in de regio’s rond hoofdstad Accra en handelsstad Kumasi (de tweede stad van Ghana) van autodealers die gestolen voertuigen aan de man brengen. De onder autodieven populaire terreinwagens en suv’s, vooral, maar ook velerlei andere bolides. In Nederland gestolen auto’s zijn populair, omdat die vaak goed zijn onderhouden en weinig te lijden hebben gehad vanwege het uitstekende Nederlandse wegennet.

Het VbV werkt voor het daadwerkelijke onderzoek naar gestolen auto’s samen met ‘operationeel partner’ Digitpol, gespecialiseerd in cybercrime en onder meer gericht op autodiefstallen. Via het volgsysteem Digitpol zijn ook in Nederland gestolen moderne auto’s zowat tot op de vierkante meter te traceren. Auto’s zijn uitgerust met elektronica of bakens die hun locatie melden. De digitale kaarten van Digitpol maken aannemelijk dat de auto’s, eenmaal in Ghana, veelal in particuliere handen zijn. Te zien is hoe de meeste auto’s ‘s nachts op een vaste plek zijn en in de ochtend naar een plek rijden waar ze een groot deel van de dag blijven, om via bijvoorbeeld een winkelcentrum weer naar de slaapplek te bewegen. Roelof Muis, projectleider van het VbV en net als de voornaamste onderzoeker van Digitpol een gewezen politiemedewerker: “Het kán niet dat één criminele organisatie al die voertuigen naar Ghana verscheept. Het moet echt een veel groter web zijn.”

Naast de kerk

Wie online locaties in Europese landen onderzoekt waar de auto’s kort na de diefstal vaak belanden, ziet dat die opvallend vaak pal naast een vestiging liggen van een kerk die in Ghana tot de grootste behoort. Ook in Ghana komt die kerk, met een enorm netwerk, steeds in beeld in de zoektocht naar gestolen auto’s. Of die structuur van kerken wordt misbruikt als dekmantel of vehikel voor de georganiseerde autodiefstal, is tot nu toe niet hardgemaakt. Het blijft vooralsnog slechts een opmerkelijk gegeven. Behalve in Ghana, zien de deskundigen van het VbV en Digitpol ook in Togo en Burkina Faso opvallende bewegingen. Het gaat om een klein aantal gestolen auto’s, maar de manier waarop het gaat, lijkt volgens de deskundigen te wijzen op een strakke organisatie. Op de digitale kaarten is te zien hoe uit Nederland gestolen auto’s in Togo uit de haven komen en dan in één rechte lijn naar de grens met Burkina Faso gaan, via steeds dezelfde route. Waar normale stervelingen een dag moeten wachten om die grens te passeren, rijden de gestolen auto’s in een uur Burkina Faso in.

Gestript voor onderdelen

Worden de auto’s in Ghana vooral door particulieren gekocht, in Burkina Faso lijken ze een andere bestemming te krijgen. Muis: “Dit ziet er veel meer uit als een militaire operatie. Vergeet niet dat het er zeer onrustig is (de militaire regering zegt onlangs nog een couppoging te hebben verijdeld, red.). Daar verdwijnen de door ons gevolgde auto’s steevast van de radar.” Waar veel gestolen terreinwagens naar West-Afrika worden verscheept om daar te worden verkocht aan nieuwe eigenaren, is het lot van de meeste gestolen auto’s die in Europa blijven, anders. Een auto die ‘s nachts in Nederland wordt gestolen, rijdt vaak meteen naar de grens en belandt uiteindelijk in Duitsland of in Polen. Daar wordt die gestript, waarna de onderdelen worden verkocht. Vaak zit tussen de diefstal en het strippen nog geen negen uur. Het tij is lastig te keren. Muis: “Het duurt vaak vele uren of zelfs dagen voordat de eigenaar doorheeft dat zijn auto weg is. Als hij eenmaal aangifte doet, is de auto al de grens over, soms zelfs al helemaal uit elkaar gehaald, en van de radar verdwenen.” Een deskundige van Digitpol, die vanwege de aard van zijn werk graag anoniem blijft, benadrukt dat de Nederlandse politie fantastisch meewerkt zodra die actief met informatie over een gestolen auto wordt benaderd. “Dan gaan ze meteen zoeken op de aangewezen plek en nemen ze de auto zo mogelijk in beslag. Dat geldt voor het grootste deel van Europa.”

Gereedschap

Er is veel te doen over de beveiliging van auto’s. De autofabrikanten worden er soms van beschuldigd auto’s slecht te beveiligen, zegt hij. “De fabrikanten willen echt wel en vernieuwen voortdurend, ook met behulp van onze informatie, maar ze worden steeds ingehaald door de criminelen die op de vernieuwingen inspelen. Als je ziet hoeveel technische middelen online legaal worden aangeboden om sleutels te programmeren en beveiliging te omzeilen, is dat schrikbarend. Hele gereedschapskisten vol.” Hij toont legale websites met een onwaarschijnlijk breed aanbod van apparatuur en gereedschappen – software en hardware – die criminelen goed kunnen gebruiken om voertuigen te stelen. Waar autodieven vroeger mechanische gereedschappen gebruikten om auto’s open te breken, gaat dat nu vooral met digitale middelen. Moderne auto’s zitten vol met computergestuurde elektronica. Met een speciaal apparaat breekt de crimineel veelal in op de can-bus (controller area network) van de auto: het digitale netwerk. Het apparaat zendt dezelfde signalen naar de auto als de sleutel zou doen en de auto reageert door te openen en te starten. Een andere methode die in zwang is, is de zogeheten relayaanval. Hierbij vangen de dieven de signalen op die de sleutel uitzendt. De dief in de buurt van de sleutel stuurt het signaal versterkt door naar zijn ‘collega’ bij de auto. Die zendt daar met een tweede apparaat hetzelfde signaal uit, waardoor de auto opent en start. Periodiek veranderen de merken en types auto’s waarop dieven het hebben voorzien, vaak vanwege de zwakke plekken in de elektronische beveiliging en de beschikbaarheid van apparatuur om mee toe te slaan. Nu zijn al jaren de Toyota RAV4, een stevige middenklasser onder de suv’s, en de Toyota C-HR in trek. Het zijn heel populaire modellen – de RAV4 was in 2022 wereldwijd de best verkochte auto – die bendes van autodieven eenvoudig weten te stelen, ondanks de vele inspanningen van Toyota om dat te bemoeilijken. Ook in West-Afrika zijn de robuuste Toyota’s heel geliefd, mede doordat het merk ook daar goede dealers en garages heeft. Vooralsnog winnen criminelen het kat-en-muisspel bij het saboteren van de beveiliging.

Plof- en ramkraken

VbV heeft dit jaar een kleine zesduizend gestolen personenauto’s geregistreerd in Nederland, waarvan twee derde nog zoek is. Auto’s worden niet alleen gestolen voor gebruik door de koper of voor hergebruik van de onderdelen (crime as a purpose heet dat in jargon), maar óók voor gebruik bij andere criminaliteit, zoals drugshandel, plof- en ramkraken of als vluchtauto (crime as a service). Het beruchtste recente voorbeeld zijn de gestolen voertuigen waarmee Derk Wiersum, de advocaat van kroongetuige Nabil B., langdurig bleek geobserveerd voordat hij in 2019 werd doodgeschoten vlak bij zijn huis. Een van die onopvallende auto’s, een Renault Mégane, was voor de moord tientallen keren door zijn straat gereden. De politie deed toen al onderzoek naar de veronderstelde bende die de auto’s voor misdrijven had gestolen, maar met gebruik voor een moord hield dat rechercheteam toen helaas geen rekening. Daarom werd de Mégane niet intensief gevolgd. Bron: Het Parool Original Source is written in Dutch: Het Parool https://www.parool.nl/nederland/in-nederland-gestolen-suv-s-verscheept-naar-ghana-kan-niet-een-criminele-organisatie-zijn-het-moet-een-veel-groter-web-zijn~b1ba32ce/ https://www.ad.nl/binnenland/in-nederland-gestolen-suvs-verscheept-naar-ghana-kan-niet-een-criminele-organisatie-zijn~a1ba32ce/ https://www.gelderlander.nl/binnenland/in-nederland-gestolen-suvs-verscheept-naar-ghana-kan-niet-een-criminele-organisatie-zijn~a1ba32ce/